شرایط ازدواج ایرانیان مقیم خارج کشور

ایرانیان مقیم خارج از کشور، از حیث نکاح، تابع قانون ایران هستند، یعنی از جهت اصل ازدواج باید قانون کشور جمهوری اسلامی ایران را رعایت کنند. اما از جهت تشریفات تنظیم سند ازدواج، تابع کشور محل تنظیم سند هستند.

برای مثال اگر پسر یا دختری ایرانی در ایتالیا قصد ازدواج دارند، باید مقررات مربوط به ازدواج را که در قانون مدنی ایران آمده است رعایت کنند. فرضاً اگر دختر، باکره باشد اجازه پدر او باید وجود داشته باشد یا برای ازدواج شرط است که حتماً طرفین به سن بلوغ رسیده باشند. اما اینکه سند چگونه تنظیم شود تابع کشوری است که ازدواج آنان در آنجا به ثبت میرسد.

سوال: آیا دو نفر ایرانی که در خارج قصد ازدواج با هم را دارند حتماً باید نزد مأموران کنسولی یا نمایندگان سیاسی در سفارت جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنند؟

پاسخ: ایرانیان مقیم خارج از کشور برای وقوع ازدواج یا ثبت آن میتوانند نزد ماموران کنسولگری ایران حاضر شوند اما از نظر قانونی چنین الزامی ندارند.

سوال: اگر یکی از زن و مرد ایرانی و دیگری خارجی باشد، مثلاً اگر زن ، ایرانی باشد و مرد ایتالیایی باز هم کنسولگری ایران در ایتالیا صلاحیت برای انعقاد عقد برای ثبت ازدواج را داراست؟

پاسخ: خیر، کنسولگری ایران هنگامی اجازه این کار را دارد که هر دو طرف ازدواج ، ایرانی باشند.

سوال: در صورتی که یک زن ایرانی بخواهد با یک غیر ایرانی ازدواج کند، آیا موانعی برای ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی وجود دارد؟

پاسخ:

1-  در صورتی که مرد خارجی غیر مسلمان باشد، زن ایرانی نمیتواند با او ازدواج کند، همان طور که میدانیم در قانون ما ازدواج زن مسلمان با غیر مسلمان ممنوع است.

2-  در صورتی که مرد غیر مسلمان ایرانی باشد، باز هم زن ایرانی مسلمان نمیتواند با او ازدواج کند چون ازدواج زن مسلمان با غیر مسلمان (خواه مرد ایرانی باشد یا خارجی) ممنوع شناخته شده است.

3-  در صورتی که مرد خارجی مسلمان باشد، ازدواج زن ایرانی با او موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران است.

4-  حتی اگر زن ایرانی از اقلیت های دینی (غیر مسلمان) باشد با هم باید برای ازدواج خود مرد خارجی از دولت اجازه مخصوص را اخذ کند.

سوال: آیا مرد مسلمان ایرانی میتواند با زن غیر مسلمان خارجی ازدواج کند؟

پاسخ: بله، در این خصوص منعی وجود ندارد. البته دولت جمهوری اسلامی ایران میتواند ازدواج بعضی از مستخدمان و ماموران رسمی و محصلان دولتی (مانند کارمندان وزارت امور خارجه) را با زنی که تبعه خارجه است، موکول به اجازه مخصوص کند.

سوال:در صورتی که زن ایرانی با یک مرد خارجی و غیر مسلمان در خارج از کشور ازدواج کند یا با یک مرد خارجی و مسلمان بدون اجازه دولت ازدواج آنان واجد اثر حقوقی است؟

پاسخ:همان طور که در پاسخ سوالات قبلی گفتیم به طور کلی ازدواج زن مسلمان ایرانی با غیر مسلمان (حتی اگر مرد ایرانی هم باشد) باطل است و اثر حقوقی بر چنین ازدواجی بار نیست. در صورتی که مرد خارجی مسلمان باشد چون اجازه مخصوص از طرف دولت ایران برای چنین ازدواجی لازم بوده است باز هم اثری بر این ازدواج مترتب نیست، هر چند از نظر شرعی ازدواج صحیح باشد.

بدین لحاظ چنانچه سند ازدواج در خارج از کشور تنظیم شده باشد، در ایران به رسمیت شناخته نخواهد شد و قابلیت اجرایی ندارد. برای مثال طبق سند ازدواج مزبور، فرزندان حاصل از این ازدواج نیز به عنوان وارث شناخته نمی شوند.

ازدواج ایرانیان غیر شیعه با اتباع بیگانه

ایرانیان غیر شیعه یعنی اهل تسنن و سایر ادیان اهل کتاب مثل یهودی، مسیحی، زرتشتی، از حیث ازدواج و سایر احوال شخصیه تابع قواعد و عادات مذهب خود هستند و هر گاه در داخل کشور یا خارج از کشور موضوع مربوط به احوال شخصیه آنان مطرح شود چون آنها تابع مقررات مذهب خودشان هستند بنابراین احکام خاص مذهب انها جاری خواهد شد. البته یادآوری 2 نکته (با توجه به آنچه در بالا گفته شد) ضروری است:

1-  هر چند اقلیت های دینی از حیث ازدواج تابع مقررات دینی خود هستند با این وجود یک زن ایرانی (غیر مسلمان) چه در داخل کشور ایران اقدام به ازدواج کند چه بخواهد در خارج با یک مرد خارجی هر چند مسلمان هم باشد ازدواج کند، باید اجازه مخصوص از دولت جمهوری اسلامی ایران کسب کند. این یک حکم قانونی است.

2-  مرد غیر مسلمان ایرانی اگر چه برابر قانون مجاز است طبق آیین مذهبی خود ازدواج کند و محدودیتی ندارد، با این حال چنانچه وی از مستخدمان یا مأموران رسمی یا محصلین دولتی باشد( مثلاً کارمند وزارت امور خارجه باشد) برای ازدواج خود با یک زن غیر ایرانی باید اجازه مخصوص از دولت کسب کند.